انواع تهدیدات سایبری که باید بشناسیم

در عصر دیجیتال، آشنایی با تهدیدات سایبری و حفظ امنیت سایبری دیگر فقط یک انتخاب نیست، بلکه یک ضرورت حیاتی برای حفظ اطلاعات و دارایی‌های شخصی و سازمانی است. با رشد چشمگیر فناوری و اینترنت، فرصت‌های بی‌پایانی برای پیشرفت در اختیار ما قرار گرفته، اما همین پیشرفت‌ها بستری مناسب برای سوء استفاده‌های سایبری نیز ایجاد کرده است. هر روزه، جرایم سایبری از هک اطلاعات شخصی تا حملات پیچیده‌تر نظیر باج‌افزارها و حملات زنجیره تأمین، خسارات جبران‌ناپذیری به کاربران و سازمان‌ها وارد می‌کنند. در چنین شرایطی، آگاهی از این تهدیدات و آمادگی برای مقابله با آن‌ها، گامی اساسی در جهت حفاظت از امنیت و حریم خصوصی است. در ادامه به معرفی برخی از مهم‌ترین تهدیدات سایبری می‌پردازیم.

تهدید سایبری چیست؟

تهدید سایبری به هر نوع اقدام عمدی یا تصادفی اطلاق می‌شود که هدف آن نفوذ به سیستم‌ها، شبکه‌ها یا داده‌های دیجیتال است. تهدیدات سایبری می‌توانند از حملات ساده مانند فیشینگ و اسپم‌های ایمیلی گرفته تا حملات پیچیده‌تری مانند باج‌افزار، تزریق کد یا حملات محروم‌سازی از سرویس (DDoS) باشند. مهاجمان ممکن است از این تهدیدات برای سرقت اطلاعات حساس، خرابکاری یا ایجاد اختلال در عملکرد سیستم‌ها استفاده کنند. در دنیای دیجیتال امروز، مقابله با این تهدیدات نیازمند آگاهی، فناوری‌های پیشرفته و استراتژی‌های امنیتی مستمر است تا امنیت داده‌ها و حریم خصوصی کاربران حفظ شود. اگر در زمینه امنیت سایبری به اطلاعات بیشتری احتیاج دارید مطلب «امنیت سایبری یا سایبر سکیوریتی چیست؟» را مطالعه کنید.

انواع تهدیدات سایبری

تهدیدات سایبری شامل بدافزارها (ویروس‌ها، باج‌افزارها، جاسوس‌افزارها و کرم‌ها)، حملات فیشینگ برای سرقت اطلاعات حساس، حملات DDoS برای از کار انداختن سرورها، حملات مهندسی اجتماعی برای فریب کاربران، تهدیدات داخلی از سوی افراد سازمان، حملات روز صفر بهره‌برداری از ضعف‌های امنیتی جدید، تزریق کد مخرب به برنامه‌ها، حملات مبتنی بر هوش مصنوعی مانند دیپ‌فیک، تهدیدات اینترنت اشیا از دستگاه‌های متصل به اینترنت و حملات ترکیبی است که از چندین روش استفاده می‌کنند. همه این‌ها به امنیت دیجیتال آسیب می‌زنند و نیاز به آگاهی و اقدامات پیشگیرانه دارند. در ادامه هر یک از این موارد به طور مختصر توضیح داده شده است.

بدافزار (Malware)

بدافزارها یکی از شایع‌ترین انواع تهدیدات سایبری هستند که با هدف آسیب‌رساندن به سیستم‌ها یا سرقت اطلاعات طراحی شده‌اند. این نرم‌افزارهای مخرب می‌توانند از طریق ایمیل‌های آلوده، وب‌سایت‌های غیرایمن یا دستگاه‌های قابل حمل (مانند فلش مموری) وارد سیستم شوند.

انواع بدافزارها

• ویروس‌ها: کدهای مخربی که به فایل‌های سیستم متصل شده و با اجرای آنها پخش می‌شوند.
• باج‌افزارها (Ransomware): داده‌های قربانی را رمزنگاری کرده و برای آزادسازی آن درخواست پرداخت می‌کنند.
• جاسوس‌افزارها (Spyware): اطلاعات حساس کاربران را جمع‌آوری کرده و به مهاجمان ارسال می‌کنند.
• کرم‌ها (Worms): خود را تکثیر کرده و به سایر سیستم‌ها منتقل می‌شوند.

روش‌های مقابله

• نصب و به‌روزرسانی مداوم نرم‌افزارهای امنیتی ضد بدافزار.
• اجتناب از دانلود فایل‌های ناشناخته.
• استفاده از فایروال برای نظارت بر ترافیک ورودی و خروجی.

حملات فیشینگ (Phishing attacks)

در حملات فیشینگ، مهاجمان تلاش می‌کنند کاربران را با پیام‌های جعلی فریب داده و اطلاعات حساسی مانند رمزهای عبور، شماره کارت‌های بانکی یا اطلاعات شخصی آنها را به دست آورند. این حملات معمولاً از طریق ایمیل یا پیامک انجام می‌شوند و ظاهری کاملاً معتبر دارند.

نمونه‌هایی از فیشینگ

• اسپیر فیشینگ (Spear Phishing): حملات فیشینگ هدفمند که افراد خاصی را هدف قرار می‌دهد.
• والینگ (Whaling): حملاتی که مدیران ارشد سازمان‌ها را هدف قرار می‌دهد.
• ویشینگ (Vishing): حملات فیشینگ از طریق تماس تلفنی.

روش‌های مقابله

• بررسی دقیق آدرس ایمیل فرستنده.
• استفاده از ابزارهای احراز هویت دو مرحله‌ای.
• اجتناب از کلیک روی لینک‌های ناشناس.

حملات محروم‌ سازی از سرویس (DDoS)

حملات دیداس یا محروم‌سازی از سرویس با هدف از کار انداختن سرورها و وب‌سایت‌ها انجام می‌شوند. در این نوع حملات سایبری، مهاجمان با ارسال حجم بالایی از درخواست‌های جعلی، منابع سیستم را مصرف کرده و دسترسی کاربران قانونی را محدود می‌کنند.

پیامدهای حملات DDoS

• کاهش یا توقف کامل سرویس‌دهی.
• افزایش هزینه‌های عملیاتی.
• کاهش اعتماد مشتریان.

روش‌های مقابله

• استفاده از سرویس‌های ضد DDoS.
• نظارت مداوم بر ترافیک شبکه.
• اجرای سیاست‌های امنیتی قوی.

حملات مهندسی اجتماعی (Social engineering attacks)

مهندسی اجتماعی یکی از انواع تهدیدات سایبری است. در مهندسی اجتماعی، مهاجمان از روش‌های روانشناسی برای فریب کاربران استفاده می‌کنند. برای مثال، ممکن است خود را به‌عنوان یک مقام رسمی معرفی کنند و از کاربر بخواهند اطلاعات محرمانه‌ای را در اختیارشان قرار دهد.

انواع حملات مهندسی اجتماعی

• پیش‌متنی (Pretexting): ایجاد سناریوی جعلی برای دریافت اطلاعات.
• طعمه‌گذاری (Baiting): استفاده از ابزارهایی مانند حافظه‌های فلش آلوده برای جلب قربانی.
• دنبال‌روی غیرمجاز (Tailgating): دسترسی فیزیکی به مکان‌های حساس از طریق همراهی با افراد مجاز.

روش‌های مقابله

• افزایش آگاهی کارمندان درباره روش‌های حملات مهندسی اجتماعی.
• استفاده از سیاست‌های محدودیت دسترسی.
• نظارت و آموزش مستمر.

تهدیدات داخلی (Insider Threats)

تهدیدات داخلی به فعالیت‌های مخربی اشاره دارد که توسط افراد داخلی سازمان مانند کارمندان یا پیمانکاران انجام می‌شود. این تهدیدات ممکن است عمدی یا ناشی از اشتباهات انسانی باشد.

نمونه‌هایی از تهدیدات داخلی

• سوءاستفاده از دسترسی‌های مدیریتی.
• اشتراک‌گذاری تصادفی اطلاعات حساس.
• افشای عمدی اطلاعات به رقبا یا مهاجمان.

روش‌های پیشگیری

• محدود کردن دسترسی کاربران به اطلاعات حساس.
• پایش مداوم فعالیت‌های کاربران.
• اجرای سیاست‌های مدیریت دسترسی.

حملات روز صفر (Zero-Day Attacks)

حملات روز صفر به بهره‌برداری از ضعف‌های امنیتی تازه کشف‌شده‌ای اشاره دارد که هنوز توسط توسعه‌دهندگان رفع نشده‌اند. این نوع حملات معمولاً بسیار خطرناک هستند و شناسایی آنها دشوار است.

روش‌های پیشگیری

• به‌روزرسانی مداوم نرم‌افزارها و سیستم‌عامل‌ها.
• استفاده از ابزارهای مانیتورینگ پیشرفته.
• ارزیابی مداوم نقاط ضعف سیستم.

حملات تزریق کد (Code Injection)

در این نوع حملات، مهاجمان با وارد کردن کدهای مخرب در یک برنامه یا وب‌سایت، کنترل آن را به دست می‌گیرند. تزریق SQL یکی از رایج‌ترین انواع این حملات سایبری است که داده‌های حساس را افشا یا دستکاری می‌کند.

روش‌های پیشگیری

• اعتبارسنجی ورودی‌های کاربران.
• استفاده از ابزارهای امنیتی وب‌سایت.
• محدود کردن دسترسی به پایگاه‌های داده.

تهدیدات سایبری پیشرفته‌تر و روش‌های مقابله

با گذشت زمان و پیشرفت فناوری، تهدیدات سایبری نیز پیشرفته‌تر و پیچیده‌تر شده‌اند. این تهدیدات، علاوه بر روش‌های رایج، از فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی (AI) و اینترنت اشیا (IoT) نیز بهره می‌برند. در ادامه به بررسی برخی از این تهدیدهای سایبری می‌پردازیم.

حملات اینترنت اشیا (IoT Attacks)

اینترنت اشیا شامل دستگاه‌های متصل به اینترنت مانند دوربین‌های امنیتی، تلویزیون‌های هوشمند و دستگاه‌های پزشکی است. این دستگاه‌ها به دلیل ضعف‌های امنیتی، هدف مناسبی برای مهاجمان هستند. مهاجمان می‌توانند از این دستگاه‌ها برای حملات گسترده مانند ایجاد بات‌نت‌ها یا سرقت اطلاعات استفاده کنند.

روش‌های پیشگیری

• تغییر رمز عبور پیش‌فرض دستگاه‌ها.
• استفاده از شبکه‌های جداگانه برای دستگاه‌های IoT.
• به‌روزرسانی مداوم نرم‌افزار دستگاه‌ها.

حملات مبتنی بر هوش مصنوعی (AI-Powered Attacks)

مهاجمان اکنون از هوش مصنوعی برای تقویت حملات خود استفاده می‌کنند. برای مثال، آنها می‌توانند از الگوریتم‌های یادگیری ماشین برای شناسایی ضعف‌های سیستم‌ها و بهینه‌سازی روش‌های حمله استفاده کنند. همچنین دیپ‌فیک‌ (Deepfake) می‌تواند برای جعل هویت و فریب کاربران به کار گرفته شود.

روش‌های پیشگیری

• استفاده از ابزارهای شناسایی دیپ‌فیک.
• نظارت مداوم بر سیستم‌ها با استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی.
• افزایش آگاهی کاربران درباره تهدیدات جدید.

حملات مبتنی بر مهندسی داده (Attacks based on data engineering)

در این نوع حملات، مهاجمان به مجموعه داده‌هایی که برای آموزش مدل‌های هوش مصنوعی استفاده می‌شود، آسیب می‌رسانند. این حملات می‌توانند باعث ایجاد اشتباهات بزرگ در عملکرد سیستم شوند.

روش‌های پیشگیری

• بررسی دقیق داده‌های ورودی قبل از استفاده.
• نظارت مداوم بر عملکرد مدل‌های هوش مصنوعی.
• استفاده از روش‌های امنیتی پیشرفته در مدیریت داده‌ها.

حملات تزریق در برنامه‌های ابری (Cloud Injection Attacks)

با رشد استفاده از خدمات ابری، مهاجمان سعی می‌کنند از ضعف‌های موجود در این خدمات استفاده کنند. تزریق کد در سرویس‌های ابری می‌تواند به سرقت داده‌های کاربران یا کنترل کامل زیرساخت‌های ابری منجر شود.

روش‌های پیشگیری

• استفاده از احراز هویت چندعاملی (MFA) برای دسترسی به سرویس‌های ابری.
• رمزنگاری داده‌های حساس در محیط‌های ابری.
• ارزیابی مداوم تنظیمات امنیتی در خدمات ابری.

حملات ترکیبی (Hybrid Attacks)

حملات ترکیبی به معنای استفاده از چندین روش مختلف برای دستیابی به هدف است. برای مثال، مهاجمان ممکن است از مهندسی اجتماعی و باج‌افزار به طور همزمان استفاده کنند تا کاربر را فریب داده و سیستم را آلوده کنند.

روش‌های پیشگیری

• آموزش کاربران برای شناسایی حملات ترکیبی.
• استفاده از راهکارهای چندلایه امنیتی.
• ایجاد سیاست‌های بازیابی اطلاعات پس از حمله.

نقش SOAR در مدیریت تهدیدات سایبری

در دنیای پیچیده امنیت سایبری امروز، مدیریت و پاسخ‌گویی به تهدیدات به‌تنهایی و بدون استفاده از ابزارهای پیشرفته، بسیار دشوار است. SOAR، که مخفف هماهنگ‌سازی، خودکارسازی و پاسخ‌گویی امنیتی است، یک ابزار کلیدی برای سازمان‌ها در مقابله با تهدیدات سایبری به شمار می‌آید. این ابزار با جمع‌آوری داده‌ها از منابع مختلف، تحلیل خودکار و اجرای فرآیندهای پاسخ‌گویی، به تیم‌های امنیتی کمک می‌کند تا به سرعت و دقت بیشتری به تهدیدات پاسخ دهند.

برای آشنایی بیشتر با SOAR و نقش آن در امنیت سایبری، پیشنهاد می‌کنیم مطلب «SOAR چیست؟» را مطالعه کنید.

خلاصه‌ای از آنچه درباره انواع تهدیدات سایبری گفتیم

تهدیدات سایبری به‌ طور مداوم در حال تغییر و تکامل هستند. از حملات ساده مانند فیشینگ گرفته تا روش‌های پیچیده‌تر مانند حملات مبتنی بر هوش مصنوعی، همگی نیازمند آگاهی و آمادگی بیشتری برای مقابله هستند. امنیت سایبری نه تنها به فناوری‌های پیشرفته نیاز دارد، بلکه مستلزم آموزش مستمر کاربران، ایجاد سیاست‌های مناسب و نظارت مداوم بر سیستم‌ها نیز است.

به یاد داشته باشید، ایمن ماندن در دنیای دیجیتال به معنای ترکیب فناوری، آگاهی و پیشگیری مستمر است. با این رویکرد، می‌توان تهدیدهای سایبری را به‌ طور قابل‌توجهی کاهش داد.

در پایان پیشنهاد می‌کنیم مطلب «چگونه امنیت اپلیکیشن خود را افزایش دهیم؟» را مطالعه کنید تا با راهکارهای افزایش امنیت سایبری در حوزه وب اپلیکیشن‌ها و نرم افزارهای موبایلی نیز بیشتر آشنا شوید.